Als maatschappij moeten we samen dingen organiseren. Wegen aanleggen; ziekenhuizen bouwen; onderwijs organiseren; zorgen voor zieken, gehandicapten, werklozen; een pensioen voor iedereen enz. Dat kan niemand op zijn eentje realiseren, je hebt daarvoor een overheid nodig. Die heft belastingen op producten, op arbeid én op erfenissen om dat allemaal te kunnen betalen. 

Erfbelasting is oneerlijk?

De gemoederen raken snel verhit als het thema erfbelastingen naar boven komt. Als u bijvoorbeeld alleenstaand bent en geen kinderen hebt, komt door de successierechten al snel meer dan de helft van uw erfenis in de schatkist van de overheid terecht. Voor heel wat mensen komt dat over als een heffing in het kwadraat: “Dit is geen belasting, maar diefstal.” De overheid roomt geld af van een vermogen waar ze bij leven al haar deel van heeft opgeëist. Politici pakken dan ook graag met dit argument uit om de afschaffing van de “death tax”, dixit Donald Trump, te bepleiten.

Erfbelasting is eerlijk?

Daar tegenover staat een andere visie die zegt: een erfenis is een inkomen zonder dat je ervoor gewerkt hebt. Dat is geld waar je zelf geen verdienste aan hebt. Wie een mooie erfenis krijgt – vaak is dat van de ene generatie op de andere – heeft een grote voorsprong in het leven. En dat vergroot heel sterk de ongelijkheid in de maatschappij.

• Mensen met een groter vermogen krijgen meer kansen in het leven, al was het maar omdat ze zich een goede opleiding kunnen veroorloven;
• Mensen met een lager vermogen hebben meer kans op een slechtere fysieke en mentale gezondheid, meer overgewicht, meer geweld en criminaliteit, meer tienerzwangerschappen, en een zwakkere sociale cohesie in buurten;
• Hoe groter de financiële ongelijkheid tussen burgers, hoe groter het risico dat ook de politieke gelijkheid tussen burgers ondermijnd wordt. Een groeiende ongelijkheid brengt dus ook de democratie in gevaar.

Deze visie zegt: erfbelasting is nodig om welvaart voor iedereen te brengen.

Allemaal goed en wel, hoor ik u zeggen, maar gebruikt de overheid de belasting op mijn erfenis wel om de welvaart onder haar burgers te herverdelen? Misschien vindt u dat de overheid in verhouding veel te weinig geld spendeert aan cultuur of aan erfgoed. Of aan de zorg voor gehandicapten. Allemaal factoren die minstens even belangrijk zijn voor het goed functioneren van de samenleving.

En als ik nu zelf zou kunnen beslissen?

Zou de erfbelasting niet helemaal anders aanvoelen als u zélf kon bepalen waar uw geld aan besteed werd? En als er geen of nauwelijks erfbelasting moet betaald worden?

Er is goed nieuws!

In het Vlaamse Gewest bedraagt de erfbelasting voor goede doelen sedert 1 juli 2021 nul procent. Uw geld wordt dus voor de volle 100% gebruikt voor het goede doel dat u na aan het hart ligt. In Brussel en Wallonië is er wel nog een erfbelasting verschuldigd, maar die is zeer laag (7 of 8%).

Als u geen reservataire erfgenamen (kinderen of huwelijkspartner) heeft, kunt u vrij beschikken over uw hele erfenis. U kunt dus alles nalaten aan één of meerdere goede doelen. Dan betaalt u dus geen (Vlaanderen) of nauwelijks (Brussel en Wallonië) erfbelasting. Heel uw nalatenschap wordt geïnvesteerd in wat u belangrijk vindt. U blijft actief aanwezig in de samenleving.

Ook als u kinderen of een huwelijkspartner heeft, kunt u over een (klein) deel van uw erfenis vrij beschikken, het zogenaamde ‘beschikbare deel’.

De sleutel tot actief nalaten is een legaat aan het goede doel